Sarımsak Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır, Sarımsak Ne Zaman Yetiştirilmelidir?

Sarımsak bitkisi ılıman iklimleri seven bir bitkidir. Sarımsak bitkisi için sıcaklığın 15 ila 20 derece arası olması yeterlidir. Sarımsak bitkisi kültür sebzelerinin arasında tohum bağlamayan tek sebze türüdür. Bu yüzden başı oluşturan dişler ile çoğaltım yapılmaktadır.

Sarımsağın yeşil kısımları 15 derece hava sıcaklığının üzerinde iyi bir gelişme gösterirken 25 derecenin üzerindeki sıcaklıklar gelişmeyi yavaşlatmaktadır.

Sarımsak bitkisi diş halinde olduğu zamanlarda -10 dereceye kadar dayanabilen bir bitkidir. Bitki halindeyken ise ancak -3 ila -4 derece sıcaklığa karşı kendini koruyabilir. Eğer düşük ısı durumu devam eder ise bitki 0 derecenin altına hemen donar.

Sarımsak bitkisi uzun gün bitkileri arasındadır. Sarımsak bitkisinin diş verimini arttırmak için sulamanın hiç ya da yağışlara bağlı olarak çok az yapılması, sıcaklığın biraz yüksek olması ve bitkinin ihtiyacı kadar gübrelemenin yapılması yeterlidir.

Ülkemiz sıcaklığı sarımsak için elverişlidir bu yüzden üreticinin sadece dikkatli sulama yapması ve gübreleme işlemini takip etmesi sarımsakta verimi arttırmaya yetecektir.

Sarımsağın Toprak İsteği Ve Gübreleme

Sarımsak bitkisi tınlı ve kumlu topraklardan hoşlanan bir bitkidir. Fazla ağır, su tutan ve killi topraklarda sarımsak başları güzel bir şekilde gelişemezler. Bu tür topraklarda sarımsak bitkisinin gelişimi yavaşlar ve sarımsağın başları çürür. Ayrıca aşırı kuru topraklarda da sarımsağın başları cılız ve küçük kalır.

Sarımsak bitkisi yetiştirme döneminde yapılan organik gübrelemeden hiç hoşlanmaz. Bunun yanı sıra sarımsak bir önceki dönemden verilmiş doğal gübrenin verilmesini ister. Bu nedenden dolayı %5 oranında organik madde içeren kumlu tınlı topraklarda sarımsak çok iyi gelişir. Sarımsağın gelişebileceği topraklarda fazla nem olmamalıdır. Fazla asitli ve bazik topraklarda sarımsak gelişmesi yavaşlamaktadır.

Sarımsağın hoşlandığı bir diğer gübre çeşidi ise sentetik gübredir. Organik olan gübreler bir önceki ürüne verildiği taktirde çok daha iyi sonuçlar elde edilir. Sarımsak bitkisinin potasyum, azot ve fosfora ihtiyacı vardır.

Sarımsak bitkisinin gelişmesinin başlarındaki dönemlerde azot isteği fazla olup ileriki dönemlerde azalmaktadır. Sarımsakta baş bağlama işlemi tamamlanıp olgunluk dönemi başladığı zaman azotlu gübreler kesinlikle kullanılmamalıdır. Aksi halde başlar gevşek yapıda gelişme gösterip depolanabilme özelliği etkilenmiş olur.

Bu dönemde sarımsak bitkisi topraktan potasyum almak ister. Potasyum sarımsak bitkisinin baş kalitesi ile depolama gücünü arttıran bir faktördür. Sarımsak bitkisi yetiştiriciliğinde başarılı olmak isteniyor ise ilk önce toprak analizi yaptırılmalı ve elde edilen veriler sonucunda gerekli miktarlarda gübreleme yapılmalıdır.

Hem doğal çevrenin korunması hem de sağlıklı sarımsak üretimi için aşırı gübrelemeden kesinlikle kaçınılmalıdır.

Yetiştirme ortamında sarımsak bitkisinin ihtiyacı olan besin maddesi bitki için yetersiz ise bitki gelişimi yavaş olur, sarımsağın başları çeşidine göre gerekli olan iriliğe ulaşmaz, sarımsağın dişleri küçük ve cılız kalır, bir başta olan diş sayısı artar, sarımsağın başları depolama esnasında çabuk koflaşır ve saklama süresi oldukça kısalır.

Sarımsağın Üretim Şekli
Sarımsak bitkisi başı oluşturan dişleri ile çoğaltılır. Üretimde kullanılacak dişlerin belli bir büyüklükte olması gereklidir. Sarımsağın diş iriliği, baş iriliğini arttıran önemli bir unsurdur. Bu yüzden küçük ve zayıf olan dişler hem verimli olmazlar hem de güçlü bitkiler oluşturamazlar. Aşırı iri dişler ise çabuk çiçek sapı meydana getirirler. Üretimde kullanılacak olan sarımsak dişleri 1.5 ila 3.5 gram ağırlığında olmalıdırlar.

Sarımsağın depolama koşulları, üretimde kullanılacak olan dişlerin kalitesi üzerine direk etki yapmakla beraber sapa kalkma oranını doğrudan etkilemektedir. Sapa kalkma olayı baş ile dişlerin irileşmesini ve dolayısı ile Pazar kalitesini azaltmaktadır.

Sarımsak yetiştiriciliğinde kullanılacak olan dişler 10 derecenin altındaki sıcaklıklarda ya da 18 ila 20 derecede saklanmalıdır. Ülkemizde genelde sarımsaklar yeterli olmayan depo koşullarında saklanmaktadırlar. Bu gibi ortamlarda kış zamanında 18 ila 20 derece sıcaklık temin etmek hiç ekonomik değildir.

Sarımsak bitkisinin dişleri tek ya da çift sıralı bir şekilde dikilir. Tek sıralı sarımsak dikimlerinde 20 ila 25 cm, sıra üzeri 5 ila 10 cm olacak şekilde sarımsak dikimi yapılmalıdır.

Eğer dikim makine ile yapılacak ise o zaman 120 ila 150 cm genişliğindeki tahtalar üzerine sıra arası ve sıra üzeri 10’ar cm mesafe bırakılıp 12 ila 15 sıralı dikimler yapılabilir. Sarımsak üretiminde çok sıralı dikimlerin yapılması ürün miktarını arttırmak yönünde rol oynar.

Bir dekar sarımsak üretimi alanı için gereken diş miktarı dikim şekline bağlı olarak değişmektedir. Tek sıralı dikimler için orta irilikteki diş miktarı 55 ila 60 kg civarındayken çok sıralı dikimlerde 75 ila 90 kg olmaktadır.

Sarımsağın dişleri tek tek dikilmelidir ve dişin sivri olan kısmı yukarı, yassı olan kısmı ise aşağı gelecek şekilde dikilir. Sarımsak dikim derinliği 3 ila 4 cm’dir. Kuru olan topraklarda dikim derinliği istenirse 5 ila 6 cm’ye kadar indirilebilir.

Sarımsak bitkisi ülkemizin ılıman kesimlerinde kasım ve aralık aylarında, toprak yüzeyinde don tehlikesi olan soğuk bölgelerde ise mart ve nisan aylarında dikilmelidir.

Sarımsağın gelişme dönemi yağmurların en yoğun olduğu dönemlerdir ve bu yüzden genelde sarımsağı sulamaya gerek kalmaz. Fakat gelişme döneminde iklim koşulları kurak ise o zaman sulama muhakkak yapılmalıdır. Ama baş bağlama dönemi bittikten ve olgunlaşma tamamlandıktan sonra sulama yapılmamalıdır. Yapılan bu sulamalar depolama kalitesini düşürürken aynı zamanda sarımsağın baş yapısını da bozar.

Sarımsak üretiminde çapalamanın ayrı bir önemi vardır. Kurak koşullarda yapılan sarımsak üretimlerinde 2 ya da 3 defa çapa yapmak yeterli olacaktır. Bu çapalamalar sarımsak bitkinin toprak yüzeyini kapatana dek, yabancı otlar ile mücadele de ve yağmur yağdıktan sonra meydana gelen kaymak tabakasının kırılması için yapılmaktadır. Sarımsak üretiminde en önemli çapa ilk çapalamadır.

Bitkiler 15 ila 20 cm boya ulaştıklarında yabancı otları önlemek, bitkilerin daha iyi gelişebilmelerini sağlamak ve toprağı havalandırmak için 3 ila 4 cm’ye geçmemek kaydı ile yüzeysel bir şekilde ilk çapalama işlemi gerçekleştirilmelidir.

Sarımsağın başlarının olgunluk zamanları, dişlerin dikim zamanlarına bağlı olarak değişmektedir. Taze yeşil sarımsak için normal koşullarda olgunlaşma zamanı erken dikimlerde şubat ayı sonu, geç dikimlerde ise haziran ayı başıdır. Başların olgunlaşması ile hasadı erken dikimlerde mayıs sonu ve haziran ayı başıyken, geç dikimlerde temmuz ayı sonu ile ağustos ayı başlarıdır.

Sarımsak çeşidine bağlı olarak toprak üzerinde ya da toprak üstünde baş oluşturur. Seyrek dişli ve yazlık çeşitler genellikle toprak yüzeyinde baş oluştururlar ve bunların hasadında güçlük olmaz.

Fakat, kışlık olan sarımsak çeşitleri toprak içerisinde baş oluştururlar ve bu yüzden hasat hem zaman hem de dikkat ister. Toprağın içerisinde baş oluşturan çeşitlerde söküm işlemini çekerek yapmamanız gerekmektedir. Bilhassa ağır yapılı olan topraklarda, başlar zorlanır ve yalancı gövde baştan kopmak sureti ile koruyucu olan kabukların kopmalarına ve başın zarar görmesine neden olurlar. Sarımsakta çapa ile yapılan hasat genelde uygun görülmez çünkü çapa ile yapılan hasatlarda sarımsağın yaralanma riski çok fazladır.

Fakat, bilhassa büyük çaptaki üreticiler sarımsak sökümü için geliştirilen makinelerden yararlanmalıdırlar. Bu aletler traktör kuyruk milinden aldıkları güç ile çalışırlar ve söküm sonucunda sarımsak başlarını sıralar üzerinde bırakmaktadırlar.
Hasat edilmiş olan ürün ise 3 ila 4 gün boyunca tarla üzerinde bırakılıp iyice kurutulmalıdır. Yağışlı olan bölgelerde sarımsakların ıslanması engellenmeli ve kapalı olan yerlerde kurutulmalıdır.

Sarımsak verimi, toprak yapısı, bölgesel koşullar ve bakım koşullarına bağlı olarak değişim göstermektedir. Birim alandan elde edilen ortalama ürün yaklaşık olarak 700-1400 kilo gram olabilmektedir.