Gül Köklendirme Yöntemleri Nelerdir, Gül (Rosa) Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Köklü fidan yetiştiriciliği tohum, çelik ve aşı yöntemleri ile yapılmaktadır. Sera gül üretimi için ise anaç üretimi tohumdan ya da çelikten yapılmaktadır.

Gül 1 ila 2 metreye kadar uzayabilen ve uzun öürlü olan bir bitkidir. Gül bitkisi bol saçak köklere sahiptir, dalları ve gövdesi dikenlidir, çiçekleri ise 5 adet çanak yapraktan oluşmaktadır ve gülün erkek organları sarı başlıdır.

Gül bitkisi çok değişik renklere sahip olan bir bitkidir. Gülün çiçekleri portakal, pembe, beyaz, sarı ve kırmızı renklerde olabilmektedir. Yabani bir gül olan kuş burnu bitkisinin meyveleri özellikle C vitamini yönünden oldukça zengindir. Gül bitkisi üzerinde yapılan melezleme çalışmaları sonucunda yüzlerce yeni kültür formu oluşturulmuştur.

Kullanım Alanlarına Göre Gül Çeşitleri

Büyük çiçekli çit gülleri: Bu gül çeşitleri ilk ekildikleri yılda dahil olmak üzere soğuk aylara dek bol bol çiçek açarlar. Bu tür güller çok güzel bir şekilde formalanırlar, geniş bir hacim yaparlar, çoğu zaman tek çiçeklidirler fakat sade olmalarına rağmen çok uzun bir ömüre sahiptirler. Bu tür güllerin boyları 60 ila 110 cm arasında değişmektedir.

Küçük çiçekli çit gülleri: bu tür güller salkımlı olan çiçekleri açısından büyük çit güllerinden rahatlıkla ayırt edilebilir. Bu tür güller bir tane sap üzerinde birden daha çok ya da orta boylu çiçekler bulundururlar. Bu özelliği sayesinde bu gül türü oldukça dekoratif bir özelliğe sahiptir. Bu gül türü yıl boyunca çiçeklenir ve bol bol rustik çiçekler açarlar. Bu gül türünün boyu ise 60 ila 100 cm’ye kadar ulaşmaktadır.

Büyük çiçekli tırmanıcı güller: Bu gül türü tırmanıcı türden bir güldür. Bu gül türü ekildikten sonraki 2. Yıla kadar hiç çiçek açmmasına rağmen çiçek açmaya başladığında sürekli çiçek açarlar. Bu gül türünün çiçekleri çit güllerinin türlerine benzemektedir. Bu gül türü oldukça dayanıklı bir türdür ve bol çiçekler açarak geniş alanlara yayılırlar.

Küçük çiçekli tırmanıcı güller: Bu gül türleri aşırı derecede dayanıklı olma özellikleri tanınan bir gül türüdür ve çok geniş alanlara yayılırlar. Bu gül türünün çiçekleri salkım halinde ve oldukça boldur ve bu yüzden de göz kamaştıran bir özelliğe sahiptirler. Bu gül türü sürekli bir şekilde çiçek açar.

Peyzaj gülleri: Bu gül türlerinin boyları variyeterlerine göre değişir. Peyzaj gülleri dayanıklıdır, sadedir, sürekli çiçek açar ve bol miktarda çiçek açar. Variyetelerine göre geniş, orta ve küçük çiçekli olabilirler. Bu tür güller geniş alanları kapamak için ya da bir alanı ayırmak için kullanılabilir.

Baston gülleri: bu tür güller dikenlerinden arındırılmış bir şekilde bastonsu bir gövde üzerinde istenilen yükseklikten aşılama yapılmak sureti ile elde edilmektedir. Aşılama yapılan bu güller büyük ve tek çiçekli ya da salkımlı çiçekli olabilirler.

Sarılıcı güller: bu tür güller özellikle bahçe düzenlemelerinde kullanılan güllerdir. Sütunlarda, pergolalarda ya da yaşlı olan ağaçların gövdelerine sardırmada etkili olurlar. Sarılıcı güllerin göz alıcı renkleri vardır ve oldukça hızlı bir şekilde gelişmektedirler. Bu gül türünün küçük ve bol sayıda açanları olduğu gibi, iri açanları da vardır.

İç Mekanlarda Kullanılan Güller
Minyatür güller: Minyatür güller neredeyse bonzai ağacı gibi kendi türünün birebir minik bir kopyasıdır. Bu gül türünün boyu 30 ila 40 cm’yi geçmemektedir. Çiçekleri oldukça küçüktür. Bu gül türü bahçede olduğu kadar eğer istenirse saksıda da rahatlıkla yetiştirilebilinir. Küçük çiçekli olan bazı türler gerçekten minyatür gül türü değildir ama yinede bu kategoriye girebilirler. Bu türler daha uzun boyludur ve daha iri yapraklara sahiptir.

Kesme Çiçek Olarak Kullanılanlar
Çöğür Üretimi: eğer gül yetiştiriciliğini ticari bir amaç ile yapacaksanız, kullanacağınız anaç fidanlar tohumdan üretilmelidir. Ve eğer yeni gül çeşitleri elde etmek istiyorsanız yapacağınız bu araştırmalar tohumdan üretim ile yapılmalıdır.

Tohumla üretim yapmak için olgunlaşmıl olan renkleri yeşilden kırmızıya dönmüş olan güllerin tohumları toplanmak sureti ile temizlenir. Tohumlarını alacağınız güllerin hastalıksız ve sağlam olmasına dikkat etmeniz gerekmektedir.

Bildiğiniz üzere gül tohumlarının kabuğu geçirimsizdir. Toplanmış olan tohumlar eğer hemen ekilir ise hemen çimlenme olmaz. Bu yüzden tohumların bir müddet olgunlaşması gerekmektedir. Bu amaç ile tohumlar artı 4 derecede 4 ila 6 ay nemli yosun ortamında dinlendirmelidirler. Ekim zamanı geldiğinde ise uygun olan bir harç ortamına ekim yapılmalıdır.

Çimlenmiş olan tohumlar tavalara ya da kasalara 10 cm aralıklar ile ekilmelidir. Eğer sık ekim yapılıysa, fidanların iyi gelişebilmeleri için seyreltme yapılmalıdır. Daha sonra yaklaşık olarak 1.5 ila 2 yıl sonra güller topraktan çıkartılmalı ve aşılama işlemine tabi tutulmalıdır.

Çelik Üretimi: güllerin odunlaşmış olan dallarından alınan çeliklerin uygun bir ortamda köklendirilmesi ile yeni kök fidanlar elde edilmektedir. Bu yöntem ile elde edilen gülün toprak altı ve toprak üstü ksıımları aynı türden bitkiden oluşur.

Çelik yöntemi ile üretilen fidanların ömürleri 4 yıldır. Bunun nedeni 2 ial 3 yıl sonra toprak yorgunluğunun ortaya çıkmasıdır. Bu yöntem ile elde edilen güller diğer yöntemlere göre elde edilen güllerden daha az dayanıklıdırlar, zayıftırlar ve hastalığa daha fazla duyarlıdırlar. Çelik yöntemi kullanılarak elde edilen güllerin çiçekleri de küçüktür.

Çelik alma zamanı eylül ile mart ayları arasındadır. Çelikler çiçeksiz olan yıllık dallardan ya da odunlaşmış olan sürgünlerden alınabilir. Çelik uzunluğu 15 ila 20 cm, kalınlığı ise 5 ila 6 mm çağında olmalıdır. Çelikler 1 ila 4 göz taşıyan gözün 0.5 cm altında düz ve 0.5 cm’nin üzerinde eğilimli olarak kesilmiş bir dal parçasıdır.

Yapraksız olan çeliklerde kök gelişmesi geç olurken gövde uzaması erken olur. Hazırlanmış olan çelikler içerisinde geçirgen ama sıkı bir yapıda 4/5 oranında dere kumu ya da perlit 1/5 oranında iyi bir bahçe toprağı ya da torf bulunan köklendirme yastıklarına 2 göz dışarıda kalacak bir şekilde dikilmelidir. Dikim aralıkları ise 6 ila 7 cm arasında olmalıdır. Sulama dikimden sonra yapılır. Çeliklerin toprak altında kalan gözleri çok öenmlidir çünkü bu gözler köklenmeyi teşvik eden hormonlar salgılarlar.

Ilıman bir yapıya sahip olan bölgelerde çelikler açık alanda, üretim yastıklarında köklendirilmelidirler. Soğuk yapıya sahip olan bölgelerde ise 4 ila 7 derece sıcaklıktaki depolarda havaların müsait olması beklenerek daha sonra dikim yapılmalıdır. Çelikler dikim öncesinde köklenmeyi teşvik edebilecek hormonlar ile harmanlanabilirler.

Göz Aşısı: Göz aşısı yöntemi özellikle ülkemizde oldukça sık bir şekilde uygulanan bir yöntemdir. Bu yöntem sayesinde bir yıl içerisinde satılabilecek yapıya sahip olan gül fidanı elde edilir. Göz aşıları üzerinde bir göz bulunan bir kabuk parçasıdır. Göz aşısı yapılma zamanına göre ikiye ayrılmaktadır.

1. Sürgün göz aşısı: Bu uygulamam mayıs ile temmuz ayları arasında yapılır ve özellikle kış aylarının ılıman olarak geçtiği bölgelerde uygulanır.

2. Durgun göz aşısı: Bu uygulama ise temmuz ile eylül ayları arasında yapılmaktadır ve özellikle kış mevsiminin sert geçtiği bölgelerde uygulanmalıdır.

Aşıda başarı şansını arttırmak istiyorsanız özellikle, güllerinizi yetiştireceğiniz iklimin toprak özelliklerini dikkate alın ve anaç ve kültür formu kullanın.

Yüksek aşılı olan güllerde aşı yeri dondan zarar görür ve toprak seviyesinden aşılanmış olan ve bodur gelişme gösteren güller daha soğuk olan bölgelerde daha başarılı sonuçlar verirler. Yüksek aşılı olan güllerin özellikle ılıman olan iklimlerde kullanılması çok daha iyidir. Eğer kullanılan bölge ılıman iklime sahip değil ise o zaman aşı yerinin korunması gereklidir.
Kış korunması için değişik yöntemler uygulayabilirsiniz. Fakat hangi yöntemi kullanırsanzı kullanın unutulmaması gereken tek şey kök bölgesinde yaklaşık olarak 30 cm kadar topraktan bir siper oluşturulmasıdır.

Göz aşısının yapılacağı tarihte çok önemlidir. Aşılama yapıldığı sırada anaç ve kalemin bitki besiz öz suyu ile dolu olması gerekmektedir. Bu şekilde kalem ve anaçtaki kabuk kısmı rahatlıkla odun kısmından ayrılabilir.

Göz aşısı 4 basamakta uygulanmalıdır. Bunlar; gözün alınması, anacın hazırlanması, gözün takılması ve bağlamadır.

Göz aşısı yapmak istiyorsanız alacağınız dal 1 yıllık bir dal olmalıdır. Alacağınız dalın sağlıklı bitkilerden alınması ve gözün henüz sürmemiş olması gerekmektedir.

Gözün Alınması
• Gözü alacağınız dal sol eliniz ile ters olarak tutulmalıdır.
• Keskin bir çakı yardımı ile gözün 15 mm altında kabuk olan kısım odun tabakasına kadar çizilmelidir.
• Çakı yardımı ile gözün 15 ila 20 mm üzerinden odun olan kısma fazla batırılmamak sureti ile gözün alt kısmından odun ve kabuk arasına çakı haiffçe kaydırılır.
• Göz alt taraftaki daha önce çizdiğiniz çizilmiş olan kısımdan çıkarılır.
• Gözün altında kalmış olan kabuk tabakası gözün öz kısmı zedelenmemek üzere yavaş bir şekilde çıkartılır.
• Göz anaca uygulanıncaya dek su içerisinde bırakılır.

Gözün Anaca uygulanması
• Anacın kabuk olan ksımında T şeklinde biz iz yapılır.
• Kabuk tabakası çakı spatülü yardımı ile yavaş bir şekilde kaldırılır.
• Göz yavaşça araya yerleştirilir.
• Gözün dışarıda kalan ksıımları ise çakı yardımı ile kesilerek gözün yarık içerisine oturması sağlanır.
• Anacın kaldırılmış olan kabukları, göz dışarıda kalacak şekilde kapatılır.
• Rafya ile gözle anaç bağlanır. Bağlama ise aşağıdan yukarıya doğru ve ne fazla sıkı nede fazla gevşek olmamalıdır.
Unutmayın, aşı yapıldığı zamanda hava sıcaklığı fazla olmamalı, parlak güneş, ılık ya da hafif sıcak havalar ile serin olan geceler aşı tutma oranını arttırmaktadır.

Aşı Fidanlarının Bakımı Nasıl Yapılır?
Göz aşısını yaptıktan sonra anaç olan bitkinin düzenli bir şekilde sulanması gerekmektedir. Yapmış olduğunuz göz aşısının tutup tutmadığını ise en geç 15 gün sonra anlayabilirsiniz. Bu yüzden 15 gün sonra aşı noktasını kontrol etmeniz gerekmektedir. Rafyanın gevşetilmesi ya da sıkılmasına karar verilmelidir. Tutmamış olan aşı gözünü siyahlaşıp kurumasından anlayabilirsiniz. Tutmamış olan aşı gözleri en ufak bir dokunuşunuz ile dahi yere düşer. Tutmuş olan aş gözü ise gelişmesini sürdürür.

Göz aşısı yapmış olduğunuz anaçın tepesi bir ay sonra 1/3 oranında kesilmek sureti ile aşı gözünün sürgün yapması teşvik edilmelidir. Anaçın nefes almasına engel olan rayfalar bıçak ile kesilmelidir. Anaç bir müddet sonra aşı yapıldığı bölgenin biraz üzerinden tamamen kesilmelidir. Bu sayede genç olan güller gelşerek çiçeklenme olgunluğuna erişebilirler.
Tarla şartlarında ise aşılar tüm yaz süresince ve uygun zaman aralıkları ile sulanmalı, gübrelenmeli, ot alma ve uç alma işlemlerine tabi tutularak genç bitkinin gelişmesine imkan verilmelidir.

Güllerin dipten itibaren birkaç tane kalın dal meydana getirmesi gerekir. Bunun için ise gözlerin sürmesinden sonra 2. Ya da 3. Beş yaprakçıklı yaprağın hemen üzerinden uçlar alınır ve böylece sürgün ucundaki çiçeğin olgunlaşması engellenmiş olur. Bu sayede bitki bünyesinde karbonhidrat birikimi sağlanır.

Güllerde uygulanan uç alma ve budama işlemleri bitkiyi dallandırır, geliştirir ve dipten gelen sürgünleri artırır. Fidanın ana dalalrını oluşturacak olan kalın çaplı dallar bu sayede ortaya çıkar.

Aşılı Fidanların Sökümü Nasıl Yapılır?
Yetişmiş olan aşılı ve köklü fidanlar kasım ayı içerisinde sökülmelidir. Söküm ister el, istersenizde makinalar ile yapılabilinir. Sökümün ardına ince olan dallar temizlenmeli, köklerde budama yapılmalı ve son olarak da çaplarına ve odun sertliğine göre boylandırılmalıdırlar.