Besinlere Katılan Katkı Maddelerinin Fayda Ve Zararları

Besinlere eklenen katkı maddeleri gıdaların üretim, tasnif, işlenme, hazırlanma, ambalaj, taşınma ve depolanması işlemleri esnasında yapı, tat ve koku gibi değerlerini besinlerin kaybetmemesi için besinlere eklenen maddelerdir.

Gıda maddelerine eklenen katkı maddeleri yaklaşık olarak 300 civarındadır. Avrupa birliğine üye olan ülkelerin kullanımına izin verildiğini belirten işaret E harfi yani numarasıdır.

Gıda maddelerinin üzerindeki etikette katkı maddeleri etiketin içindekiler kısmında yazılıdır. Bazen bu katkı maddeleri E kodları ile yazılır bazen de açık kimyasal isimleri ile yazılır.

Katkı Maddelerinin Faydaları Ve Zararları

Katkı Maddelerinin Yararları
• Katkı maddeleri gıdaların daha uzun ömürlü olmasını sağlar.
• Gıdaların tat, lezzet ve kokularının çok daha güzel olmasını sağlar.
• Gıdaların şekil ve renklerini düzeltir.
• Gıdaların görünüşlerini daha güzel bir hale getirir.
• Gıdaların kalite ile sağlamlığını korumalarını sağlar.
• Gıdalarda hastalık oluşmasına neden olan mikroorganizmaların oluşmasına engel olur.
• Gıdaların besleyici ve biyolojik değerlerinin korumalarına yardım eder.
• Gıdaların içindeki katkı maddeleri sayesinde gıdalar üretimden depolama aşamasına kadar geçen sürede ve daha sonrasında besin değerlerini yitirmezler.

Katkı Maddelerinin Zararları
• Gıdaların doğal lezzetlerinin bozulması.
• Gıdaların besin öğelerinin kaybolma riski.
• Gıda maddelerinin raf ömürlerine dikkat edilmediği takdirde gıdalarda zehir riski.
• Katı maddesi bulunan yiyecekler çok fazla tüketilir ise kişide deri döküntüleri, astım hatta kanser riskini teşvik etmesi.

Katkı Maddelerinin Çeşitleri
Kullanılacağı gıdaya ve kullanım amaçlarına göre katkı maddeleri 2 farklı gruba ayrılır.

Renklendiriciler: Renklendiriciler sayesinde gıda üzerindeki güvenilirliğin sarsılmadan ve besinin tadında herhangi bir değişiklik yapmadan besin maddesini çok daha cazip bir hale getirir. Renklendirici katkı maddeleri kuru etlere, süt ve süt ürünlerine, pastalara, dondurmalara, meşrubatlara, şeker ve şekerlemelere eklenir.

Üç farklı çeşitte renklendirici katkı maddesi bulunmaktadır. Doğal, yapay ve inorganik renklendirici katkı maddeleri. Günümüzde özellikle sebzelerden elde edilen pigmentler diğer renklendiricilere oranla çok daha fazla kullanılmaktadır.

Koruyucular: Besin maddelerine eklenen koruyucu katkı maddeler, acımayı önleyen yani antioksidan, inorganik ve organik olarak 3 farklı çeşittedir.

İnorganik Öğeler: Bu öğeler bilhassa sosis, salam ve meyve sularında kullanılan maddelerdir. Bu inorganik maddeler nitrit, benzoik asit ve asit tuzu gibi maddelerdir. Bu maddeler sayesinde besin maddelerinin hoş kokması ve pembemsi renk alması sağlanır ayrıca bu maddeler sayesinde besinlerde bakteri üremesinin önüne geçilir. Bakterilerin türemesine neden olan aynı zamanda pembe rengi de veren botulism maddesidir. Fakat nitrit ve türevlerinin çok fazla alınması insan sağlığı açısından zararlıdır.

Organik Öğeler: Organik öğeler tüm bitkilerde ve çoğu hayvanın vücut sıvısında bulunmaktadır. Greyfurt, limon, portakal ve mandalina gibi turunçgiller çok fazla sitrik asit içermektedir. Organik öğeler en çok marmelat, reçel ve içeceklere eklenir.

Antioksidanlar: yağlı besinlerin ve yağların çok daha uzun bir süre saklanabilmesini ayrıca besinlerin içindeki vitaminlerin ve önemli yağ asitlerinin korunmasını sağlar. Antioksidanlar özellikle beyaz renkli olan sebze ve meyvelerin kararmalarını önlemek için kullanılır.

Koku Ve Tat Verici Katkı Maddeleri
Bu tat ve koku vericiler hardal, sarımsak, vanilya, tuz, salça, dereotu, soğan, sirke, nane, kimyon, Hindistan cevizi, biber gibi doğal olan gıda aromalarıdır. Yapay olan tat ve n-koku verici katkı maddeleri insan sağlığına zararlıdır.

Baharat: Baharatlar tek olarak kullanıldıklarında gıda sayılmazlar ama çok az miktarlarda besinlere eklendiklerinde eklendikleri besinlere koku ve tat verirler. Zerdeçal, zencefil, karabiber, tarçın, kimyon ve karanfil doğal birer baharattırlar. Bu tür baharatlar genelde taze değil kurutulup toz haline getirildikten sonra kullanırlar.

Baharatların kendilerine has lezzet ve kokuları vardır ve bu yüzden baharatlar doğal birer iştah açıcıdırlar. Bir noktaya kadar gıdaları koruyan baharatlar sindirimi kolaylaştırır, gıdaları daha çok hoşa giden bir hale getirir. Fakat çok fazla baharat kullanımı kan dolaşımı, sinir sistemi ve böbreklere zararlıdır.

Kabartıcılar: Ekmek, kek, pasta ve kurabiye gibi hamur işlerinde hamuru kabartmak amacı ile kullanılan maddelerdir. Kabartıcılar arasında yemek sodası ve kabartma tozları evlerde kullanılan kabartıcılardır. Kabartıcılar eklendikleri gıdalarda hamurun içinde bulunan nem ve fırının ısısıyla birlikte ayrışıp karbondioksitinde açığa çıkması ile hamuru kabartırlar.

Gıdalara Kıvam, Şekil ve Görünüş Verici Katkı Maddeleri: Bu katkı maddeleri arasında mayalayıcı, berraklaştırıcı, nemlendirici, koyulaştırıcı ve kristalleri önleyici maddeler vardır. Bu tür katkı maddeleri özellikle yağlı olan besinlerde yağların ayrışmasını engellerler. Koyulaştırıcılar arasında ise pektin ile nişasta sık bir şekilde kullanılmaktadır.