Hasta Veya Yaralı Taşıma Teknikleri

Olay mahelinde can güvenliği olmamasından dolayı yaralı ya da hasta olan kişinin ilk yardımdan önce can güvenliğinin olduğu başka bir yere götürülmesine veya ilk yardımdan sonra tıbbi müdahalenin olacağı acil ilk yardım kuruluşuna götürülebilmesi için uygun teknik ile araçların kullanılmasına hasta ya da yaralıyı taşımak denir.

İlk yardım yapan kişi hastayı ya da yaralıyı taşıma esnasında gereksiz zorlamalardan kaçınarak başka bir yaralanmaya yol açmadan dikkatli bir şekilde hasta/yaralı taşıma kurallarına uyarak hareket etmeli ve ayrıca kendi sağlığını da tehlikeye atacak durumların oluşmamasına dikkat etmelidir.

Hasta Veya Yaralının Taşınmasında Uyulması Gereken Kurallar

• İlk önce hasta veya yaralı olan kişiye yakın bir şekilde çalışılmalıdır.
• Kol ve bacak kasları gibi daha uzun ve daha kuvvetli kas grupları çalışırken kullanılmalıdır.
• Dizler ve kalça sırt gerginliğini korumak için bükülür. Çünkü belin bükülmesi durumunda omurilikte yaralanma riski söz konusudur.
• Her iki ayakta yerden destek almak amacı ile bir ayak diğer ayağın biraz daha ön kısmına yerleştirilmelidir.
• Kalkarken ise vücut ağırlığı kalçanın kaslarına verilmek sureti ile dizler duruma göre en uygun şekilde doğrultulur.
• Yaralının başı her zaman için düz bir şekilde tutulmalıdır ve düzgün ve homojen bir şekilde hareket ettirilmesine gayret edilmelidir.
• Kişiyi taşıma esnasında daima düzgün ve yavaş adımlar ile yürünmeli ve atılan adımlar omuz genişliğinden daha fazla olmamalıdır.
• Ağırlığın kaldırılacağı zaman karın düzgün olmalı, omuzlar ile leğen kemiği omurilik hizasında ve kalça kasları kasılmak sureti ile kaldırılmalıdır.
• Yaralı taşınırken ani bir şekilde dönme hareketlerinden ve bükülme durumlarından kaçınılmalıdır.
• Taşınan hasta olabildiğince az hareket ettirilmelidir.
• Kişi taşınırken ilk önce baş, boyun ve gövde ekseni düz olmalı ve kişi 6 destek noktasından kavranmalıdır.
• Yaralıyı taşımak için her daim bir ekip çalışması gereklidir ve bu ekip bir ekip sorumlusu tarafından hasta taşıma süresi boyunca yönetilmeli ayrıca ekip elamanlarının hareketleri birbirleri ile her zaman uyum içinde olmalıdır.

Yaralı Veya Hasta Taşıma Teknikleri

Acil Taşıma Teknikleri: Yaralı kaza, yangın ya da patlama tehlikesi gibi durumlarda hastanın can güvenliğini sağlamak amacı ile olabildiğince kısa bir sürede olay yerinden uygun teknikler kullanılarak uzaklaştırılmalıdır. Kaza, yangın ay da patlama gibi acil durumlar söz konusu olduğunda kişiye ilk yardım, kişiyi güvenli bir yere acil olarak taşıdıktan sonra yapılmalıdır.

Yaralının Sürüklenerek Taşınması
Dar Alanlarda Sürüklemek: Geçiş zorluğu bulunan dar ve basık yerlerden kişiyi çıkarırken başka bir yaralanmaya yol açmamak için seçilmesi gereken bir yöntemdir.

Ayak Bileklerinden Tutup Sürüklemek: Eğer yüzey düz ise ve başın yere çarpma riski yok ise yaralı olan kişi baş, boyun ve gövde ekseni düz olacak bir şekilde sürüklenebilir.
Koltuk Altından Tutup Sürüklemek: Yüzeyde pütür, taş veya moloz gibi maddeler var ise yani yüzey ayaklardan tutup sürüklemeye müsait değil ise ve kişiyi mutlaka o bölgeden kurtarmanız gerekiyor ise o zaman kişi koltuk altlarından tutulur ve başı kollarınız ile desteklenip sert boyun hareketlerinden kaçınılarak kişi çok dikkatli bir şekilde sürüklenir.

Rentek Manevrası: Olay yerinin güvenliğinin sağlamaması veya olmaması ya da kaza yapan araçta herhangi bir patlama riskinin bulunması yaralı olan kişinin dolaşımın durması ya da solunumunun durması nedeni ile yaralıya temel yaşam desteğinin mutlak olduğu durumlarda yaralı olan kişiyi acil bir şekilde araçtan çıkarma tekniğine rentek manevrası denir. Rentek manevrası tekniği çok önemlidir ve her birey bu tekniği bilmelidir. Rentek manevrası tekniği en açık ve net bir şekilde aşağıdaki gibidir.

Rentek Manevrası Videolu Anlatımı

Rentek Manevrası Nasıl Uygulanır?
• Olay yani kaza yerinin güvenlik önlemleri hemen alınır ve kaza yapmış olan aracın kontağı hemen kapatılır ve aracın el freni hemen çekilir.
• Yaralı olan kişinin omzuna ya da koluna hafif bir şekilde dokunulmak sureti ile iyi olup olmadığı sorularak, kişinin bilincinin yerinde olup olmadığı anlaşılmaya çalışılır.
• Yaralı olan kişinin bilinci yerinde değil ise hemen göğüs hareketleri izlenip soluk alıp almadığı kontrol edilir.
• Eğer yaralı olan kişi soluk alıp vermiyor ise kişinin araçtan çıkarılmasına karar verilir.
• Yaralının ayaklarının pedala sıkışıp sıkışmadığı hemen kontrol edilir ve yaralının emniyet kemeri çözülür.
• Yaralı olan kişiye yan taraftan yaklaşılır ve yaralının ilk yardımı yapacak olan kişiden uzak olan eli araçtan çıkarılma esnasında herhangi bir yere takılmaması için kemerine ya da elbisesinin arasına sıkıştırılmak sureti ile sabitlenir.
• Yaralı olan kişinin ilk yardımı yapacak olan kişiye yakın olan eli ise yaralı olan kişinin karşı taraftaki koltuk altından geçirilip ilk yardımı yapan kişi tarafındaki bileğinden kavranır ve diğer elle de yaralı olan kişinin çenesi tutulur ve boynu sabitlenir.
• Yaralı olan kişinin baş, boyun ve gövde bütünlüğü korunup yaralı tek bir seferde araçtan dışarı çekilir ve daha önceden hazırlanmış olan sedye veya herhangi bir malzemenin üzerine yatırılıp hemen gerekli olan hayati uygulamalara başlanır.

Kısa Mesafede Süratli Taşıma Teknikleri
Tek Kişi Taşıma: Bu teknik travması olmayan hafif kiloya sahip olan yetişkinler ile çocuklarda kullanılan bir tekniktir.

Sırtta Taşıma: Nu teknik ile bilinci açık olan yaralılar taşınır ve kol kuvvetine gerek yoktur.
Yardım Eden Kişinin Omzundan Destek Almak: Bu teknik hafif yaralı olan ve yürüyebilen yaralıların taşınmasında kullanılan bir tekniktir. Yaralı olan kişi ilk yardımı yapan kişinin kolunu koluna dolar bu sayede yaralı yardımcıdan destek alır. Yardım eden kişi boşta kalmış olan diğer kolu ile yaralı olan kişinin belini tutup yaralıya destek olur. Bu yöntem eğer istenirse aynı zamanda iki kişi ile de uygulanabilir.

Omuzda Taşıma (İtfaiyeci Yöntemi): Bu yöntem bilinci kapalı veya yürüyemeyen kişiler için kullanılmaktadır. Yardım eden kişinin bir kolu boşta kaldığından bu kolu ile merdiven ya da benzeri herhangi bir şeyden destek alır.
• Yardımcı olan kişi sol kolu ile yaralı olan kişiyi tutar veya oturur pozisyona getirir.
• Daha sonra çömelir ve sağ kolunu yaralının bacaklarının arasından geçirir.
• Sonra ise yaralı olan kişiyi kendi sol omzuna atar.
• Yardımcı kişi sol eli yardımı ile yaralı olan kişinin sağ elini tutar ve ağırlığı dizine verip kalkar.
• Son olarak yaralı olan kişinin boşta kalmış olan sağ ayak bileği sıkıca kavranıp hızlı bir şekilde olay yerinden uzaklaşılır.

İki Yardımcı İle Taşıma Tekniği

Eller Üzerinde Taşıma (Altın Beşik Yöntemi): Kişide fazla derecede bir yaralanma belirtisi gözlemlenmiyor ise ve kişi yardım edilebilecek bir durumda ise 3 veya 4 el yardımı ile altın beşik yapılabilir.

Kollar Ve Bacaklardan Tutup Taşıma: Yaralı olan kişi bir yerden başka bir yere hemen kaldırılıp taşınmak zorunda ise bu teknik kullanılır. Birinci yardımcının sırtı hastaya dönük bacakları arasına çömelip elleri yardımı ile bacaklarını diz altından kavrar. İkinci yardımcı ise baş tarafına geçer ve kolları yardımı ile onun koltuk altından kavrayarak bu şekilde kaldırıp taşır.

Sandalye İle Taşıma: Bu taşıma tekniğinde yaralı olan kişinin bilincinin yerinde olması lazımdır. Bu yöntem bilhassa merdiven inip çıkmada faydalı bir yöntemdir.

Sedye İle Taşıma

Yaralıyı Sedye Üzerine Yerleştirme: Bu teknik yaralı olan kişiye sadece ve sadece tek bir taraftan yanaşılabilindiğinde uygulanır.
• Birinci yardımcı olan kişi baş ile omuzdan, ikinci yardımcı olan kişi yaralının sırtının alt kısmı ile uyluğundan, üçüncü yardımcı kişi ise yaralının diz ile bileğinden kavrar.
• İlk yardımcının vereceği komut ile beraber yaralı yardımcıların dizleri üzerine dikkatlice yerleştirilir.
• İlk yardımcının komutu ile tek bir seferde ayağa kalkılıp yaralı olan kişi yine ilk yardımcının komutu ile beraber yardımcıların göğüslerine doğru çevrilir.
• Daha sonra yine komut ile beraber yaralı sedye üzerine yerleştirilir.
Köprü Tekniği: Bu teknik yaralı olan kişiye her iki taraftan da yanaşabilme durumu söz konusu olduğunda uygulanır.
• İlk yardımcı olan kişi başı kavrayarak omuz ve enseden, ikinci yardımcı yaralının kalçalarından, üçüncü yardımcı ise yaralının bacak ile dizlerinden kavrar.
• İlk yardımcı kaldır komutunu veriri ve dördüncü yardımcı sedyeyi yerleştirme işlemini tamamlar.

Karşılıklı Durarak Kaldırma Tekniği: Bu teknik yaralıda omurilik yaralanmasından şüphe edildiği zaman uygulanır.
• İki yardımcı yaralı olan kişinin göğsünün hizasında, üçüncü yardımcı kişi yaralı olan kişinin dizi hizasında diz çöker.
• Yaralı olan kişinin kolları göğüs hizasında olmak şartı ile birleştirilir.
• Baş taraftaki yardımcılar kişideki baş, boyun ve gövde hizasını koruyup ellerini sırta yerleştirirler.
• Diz tarafında bulunan yardımcı yaralının dizinden ve bileğinden kavrar.
• İlk yardımcının komutu ile beraber yaralı düz bir şekilde sedyeye konur.

Sedye İle Taşıma Bilinmesi Gereken Genel Kurallar
• Yaralı olan kişi battaniye ya da çarşaf gibi herhangi bir malzeme ile mutlaka sarılmalıdır.
• Yaralının düşmesinin engellenebilmesi için yaralı olan kişi sedyeye bağlanır.
• Yaralı olan kişinin başı mutlaka gidiş yönünde tutulmalıdır.
• Sedye her zaman için yatay bir konumda olmalıdır.
• Öndeki yardımcı olan kişi sağ ayağı ile arkadaki yardımcı olan kişi ise sol ayağı ile her zaman yürümeye başlamalıdır.
• Her daim sedye hareketlerini gözetleyen ve yönlendiren sorumlu bir yardımcı olmalı ve komut bu kişiden alınmalıdır.
• Güçlü olan yardımcı yaralının baş kısmında durmalıdır.

Battaniye İle Sedye Yapma Durumu
Battaniye yaralı olan kişin altına yerleştirilir ve dört kişi tarafından karşılıklı tutulmak şartı ile kaldırılır.

Yaralının Kaskı Nasıl Çıkartılır?
Birçok kazada yaralının kaskını çıkarmaya gerek yoktur çünkü çoğu durumda kasklar insanları çok iyi bir şekilde korurlar. Fakat elbette kaskında çıkartılması gereken durumlar söz konusudur. Bu durumlar aşağıda özetlenmiştir.
• Yüz maskesi havanın yaralı kişiye ulaşmasını engelliyorsa.
• Kask boyun tespit aletine bağlanmışsa ve bu halde dahi yaralının boynunu korumayacak derecede gevşe ise.

Kaskın çıkarılmasında, kask maskesi kesilir çene bandı öne çekilir ve gevşetilir. Eğer bu işlem yaralıyı hala riske atacak bir durum yaratıyor ise o zaman kask tamamen yaralıdan çıkartılmalıdır. Kaskın yaralı olan kişiden çıkartılması durumunda iki kişiye gerek vardır.

Kaskın Çıkartılması
• Yardım edecek olan ilk kişi yaralı olan kişinin yanında ayakta ya da diz çöker bir şekilde durur. Yine yardım edecek olan ilk kişi yani birinci kişi parmakları yaralının çenesine gelecek bir şekilde başın iki tarafına ellerini koyar ve başı destekler.
• Yardım edecek olan ikinci kişi ise kasktaki çene bandını kesip ya da gevşetip bir elinin başparmağını yaralının çenesi altına, işaret parmağını yaralının yanağına gelecek bir şekilde yerleştirir ve yaralı olan kişinin alnına koyup arkaya doğru bastırır.
• İlk yardımcı yaralıdaki kaskı çekip, yaralının kulaklarını kurtarmak için yaralının kaskını yan taraflara doğru gevşetmek sureti ile çıkartır.
• Bu sırada ikinci yardımı kaskın çıkartılması esnasında yaralının başının arkaya kaymasını önlemek amacı ile yaralının başını destekler.
• Yine ilk yardımcı kaskı çıkarma işlemi tamamlandıktan sonra elini yaralının başının iki tarafına koyar ve baş boyun ve gövde hizasını koruyarak yaralıya destek verir.

Umutmayın!
Yardım eden ilk kişi eğer gerçekten gerekmiyor ise yaralıdan kaskı çıkarmaya çalışmamalıdır. Başka bir değiş ile yaralı hava alabiliyor ya da başta bir yara gözlemlenmiyor ise kask yaralıdan çıkartılmamalıdır.
Kask çeşitleri günümüzde çok fazladır ve bu nedenle bazı özel kaslar yine bazı özel yöntemler kullanılarak çıkartılabilir.