Yüksük Otu Nasıl Bir Bitkidir, Yüksük Otunun Faydaları Nelerdir?

Yüksükotunun otuzdan daha fazla farklı isimleri bulunmaktadır bu yüzden yüksük otunun tüm isimlerini değil sadece ülkemizde yetişen türlerinin isimlerini siz sevgili okuyucularımıza aktarabileceğiz.

Yüksükotunun genel olarak kullanılan ismi dıgıtalıs dir. Yüksükotunun bu genel ismi almasının asıl sebebi yüksük otunun çiçeklerinin yüzüğe benzemesidir. Bu nedenle 1542 yılında Alman botanikçilerce latince dıgıtalis yani yüzük anlamına gelen bu isim yüksük otuna verilmiştir.

Ülkemizde Yetişen Yüksük Otu Çeşitleri

Dıgıtalıs Purpurae: Bu çeşitteki yüksük otu kırmızı renkte çiçeklere sahiptir.
Dıgıtalıs Lanata: Bu türe yünlü yüksük otu denir.
Dıgıtalıs Carıensıs: Bu yüksük otu ise Muğla yüksük otudur.
Dıgıtalıs Davısıana: Alanya’da yetişen türdür.
Dıgıtalıs Ferrugınea: Bu türdeki yüksek otu pas rengindedir.
Dıgıtalıs Grandiflora: Bu türdeki yüksük otunun büyük çiçekleri vardır.
Dıgıtalıs Orientalis: Bu tür ise Doğu yüksük otudur.
Dıgıtalıs Trojana Ivan: Adındanda fark ettiğiniz üzere Truva yüksek otudur.
Dıgıtalıs Vridiflora Lindl: Bu yüksük otu türü ise yeşil çiçeklere sahiptir.
Dıgıtalıs Ivan: Bu yüksük otu ise Trabzon yüksük otu olarak bilinmektedir.

Yüksük Otu Bitkisi Ve Yayılışı
Yüksük otu bitkileri genel olarak 50 ila 150 cm boyunda tüylü yapraklara sahip olan çiçekli bitkilerden oluşur.

Yüksük otu genelde kireç bakımından yoksun olan nemli dağ ormanlarında ya da topraklarda yetişmektedir.

Yüksük Otu Hangi Bölgelerde Görülür?
Yüksük otu bitkisi Anadolu’da, Batı Asya ile Akdeniz bölgesinde yurt dışında ise orta ve batı Avrupa ile Portekiz de görülmektedir.

Bunun dışında yüksük otu bitkisinden elde edilen ve tıp dilinde dıgıtal adı ile anılan önemli bir madde sebebi ile büyük çapta kültürleri tarlalarda yetiştirilerek yapılmaktadır.

Ülkemizdeki Yüksük Otu Bitkilerinin Özellikleri

Dıgıtalıs Purpurae: Bu türdeki yüksük otu süs bitkisi olarak bahçelerde yetiştirilmektedir. Bu türdeki yüksük otunun geniş tarlalarda yetiştirilmesine imkan yoktur. Vahşi olan bitkiler Avrupa’da Harz dağlarında işini bilen deneyimli toplayıcılar tarafından toplanmaktadır.

Dıgıtalıs Lanata: Yüksük otunun bu türü özellikle Malkara-Keşan, İstanbul, Çanakkale, Kırklareli ile Gelibolu’da yetişmektedir.

Dıgıtalıs Carıensıs: Geneybatı Anadolu dağlarında, Kemer, Antalya, Muğla ve Fethiye’de yetişmektedir.

Dıgıtalıs Davısıana: Bu türdeki yüksük otları haziran ile temmuz ayları arasında sarı çiçekler açarlar. Ermenek, Mersin Anamur dağlarında ve Alanya yaylarında yetişirler.

Dıgıtalıs Ferrugınea: Abant gölü, Uludağ, Trakya, Bolu, Âlem dağ Polenez köy, Beykoz ve İstanbul’da yetişir.

Dıgıtalıs Grandiflora: Dereköy, Uludağ ve Kırklarelin de yetişir.

Dıgıtalıs Orientalis: İç Anadolu ile Karadeniz bölgelerinde yetişir.

Dıgıtalıs Trojana Ivan: Bu türdeki yüksük otları Erdemit dağlarında yetişmektedir.

Dıgıtalıs Vridiflora Lindl: Bu tür ise Kırklareli civarında yetişir.

Dıgıtalıs Ivan: Trabzon dağlarında yetişen bir yüksük otudur.

Yüksük Otunun Tarihçesi
Ebers papirüslerinde yüksük otunu ilk çağlarda M.Ö. 1500’lü yıllarda ok ve mızrak zehiri olarak kullandıkları yazmaktadır.

13. asırdan başlayarak idrar tutukluğu ile gebelik zehirlenmeleri gibi hastalıklarda kullanıldı.

1785 yılında ise William Withering tarafından kalp yetersizliği hastalığına ilaç olarak önerilmiştir.

Ülkemizde çok yaygın bir şekilde yetişmesine rağmen yüksük otu kullanımı çok fazla yoktur.

Yüksük Otu Kullanılışı Nasıldır?
Yüksük otu içeriğindeki maddelerin kaybını engellemek için yaprakları toplandığı anda kurutulmaya başlanmalıdır. Kurutma işlemini yaparken kullanılacak ısı 40 derece kadar olmalıdır. Fakat yüksük otunun yapraklarındaki damarlar etkili olan maddeyi içermezler bu yüzden damarların çıkartılmasında hiçbir sorun yoktur.

Yaprakları tamamen kurutulmuş olan yüksük otu yaprakları temiz bir kaba konur ve toz haline getirilmek sureti ile elekten geçirilir. Elek üzerinde kalmış olan kısımlar ise kesinlikle yeniden dövülmemeli sadece atılmalıdır.

Yaprağın içeriğindeki etkin olan maddeler nemden fazlaca etkilenirler bu yüzden bitki saklanırken bitkinin konulduğu kapların hava almaması için kapların içleri bitki ile tamamen doldurulmalıdır.

Elbette ilaç sektöründe kullanılan yüksek otunun değerli maddelerini korumak amacı ile çok daha karmaşık olan kimyasal yöntemlere başvurulmaktadır.

Yüksük Otunun İçindeki Maddeler Nelerdir?
Yüksük otu daha önce bahsettiğimiz gibi çok fazla farklı türlerde dünya da mevcuttur ve bu yüzden yüksek otu türlerine göre çok farklı maddeler içermektedir. Fakat genel olarak en çok bilinenleri hangiler dersek Lanatosid A, B, C, digitoxit, digoxin, gitoxin ve digooxindir.

Bunların dışında oleik asit, linoleik asit, glikoz, stearik asit, palmitik asit, dıgıtonin, digipurpurın ve diginin yüksük otunun içerisindeki maddeler arasındadır.

Yüksük otunun Tıbbi Etkileri Nelerdir?
Yüksük otunun en hayati tıbbi etkisi kalp kaslarının kasılma kuvvetini arttırmak sureti ile kalp yetmezliğini tedavi etmektir.

Normal bir kalp üzerinde zehirli dozlara ulaşana dek bir etki göstermez. Bu sayede zamanımızın kalp yetmezliği ilacı halini almıştır.

Yüksük otu kalp atım sayısını azaltmak sureti ile kalbin kan ile dolup tekrar boşalmasını düzenli bir hale sokmaktadır. Bu sayede kalp yetmezliğinin en çok bilinen 2 belirtisini yani halsizliği ve nefes darlığını önlemektedir.

Kalp yetmezliği dışında yüksük otu böbrekteki tuzun tekrar emilmesini engelleyip su ile tuzun vücuttan atılmasını yani kişide idrarın artmasını sağlamaktadır.

Özellikle yüksek tansiyonu olan kişiler yüksük otunu kullanmamalıdırlar çünkü yüksük otunun tansiyonu yükseltme gibi bir etkisi vardır. Yüksek otunun tansiyon üzerindeki etkisinin diğer bir sebebi de damarların daralmasıdır.

Dıgıtoxin isimli madde yüksek otunun içerisinde barındırdığı maddelerden biridir ve bu yüzden yüksük otu azar azar dahi kullanılsa kişinin vücudunda birikme yapıp kişiyi zehirleyebilir.

Yüksük otu bitkisine has olan bir durum ise bitkinin zehirleyici ve tedavi edici dozlarının birbirlerini çok yakın olmalarıdır. Bu yüzden yüksük otu kullanımı istenmekteyse muhakkak doktor gözetiminde kullanılmalıdır.

Halk arasında yüksük otu çok fazla kullanılmamaktadır ama yinede önemli bir bilgi olarak 10 gram kuru yüksük otu yaprağı ya da 40 gram kadar yaş yüksük otu yaprağının ölümle sonuçlanabilecek zehirlenmelere yol açar.

Yüksük otu bitkisinin etkili olan maddeleri bakımından zengin olan birçok ilaç piyasada satılmaktadır.

Yüksük otu zehirlenmelerinde en sık görülen şikâyetler arasında kas krampları, uyuşukluk, bulantı, kusma, görme bozuklukları ve iştahsızlık yer almaktadır.

Fakat bunların dışında yüksük otu cilt yaralarının tedavisinde harici olarak da kullanılabilir.