Donma Ve Sıcak Çarpmasında İlk Yardım, Yanıklarda İlk Yardım Nasıl Uygulanır?

Yanıklar özellikle evde sıkça rastlanılan yara tiplerinden biridir. Yanıklar sonucunda tedavisi zor olan işlev ya da görüntüyü bozan izler kişiler üzerinde kalabilmektedir.

Mutfaktaki ocak ya da diğer ısı kaynakları ve ısıtıcılar, ütü, sıcak tencere veya kızartma tavası gibi aşırı sıcak nesneler, kaynayan sıvılar, kimyasal maddeler, radyasyon ve elektrik gibi nedenler günlük hayatımızda farkına varmadan yanmaya neden olan sebepler arasındadır.

Yanık Belirtileri Nelerdir?

Kızarıklık: yanıktan etkilenmiş olan deride hemen görülürler.
İçi Su Dolu Kabarcık: Bazı yanık durumlarında kabarcıkların içleri saydam bir sıvı ile dolu olur.

Karbonlaşma: derin olan yanıklarda derinin rengi koyu kahverengi ya da siyaha yakın olan bir renk alır.

Ağrı: Kişide ağrı hisse genel olarak tüm yanıklarda görülmektedir. Fakat derin yanıklar yüzeysel yanıklara göre çok daha az ağrılı olurlar çünkü kişideki sinir uçları yanık derin olduğu için harap olmuş bir haldedir. Yanıklarda yanık yüzeyi arttıkça sıvı kaybı da artar ve bu yüzden kişi çok kısa bir sürede şoka girebilir.

Yanık Dereceleri Ve Ayırıcı Belirtileri Nelerdir?
• Birinci dereceden yanıklarda şişlik kızarıklık ve ağrı görülür.
• İkinci derecede yanıklarda içi su dolu olan kabarcıklar ve ağrı görülür.
• Üçüncü derece yanıklarda ağrı hissinden yoksunluk ile siyah sınırları olan kabuklar görülür.

Unutmayın!
Evdeki elektriğe nazaran yüksek gerilim hatlarında elektrik çok daha fazladır ve eğer kişi yüksek gerilim kabloları ile temas halinde ise kesinlikle yalıtkan olan bir cisim ile dahi kişiye dokunmayınız.

Yanıklarda İlk Yardım Nasıl Yapılır?
Isı İle Oluşan Yanıklarda İlk Yardım
• Yapılması gereken ilk hareket kişinin yanığa yol açan ısı kaynağından hemen uzaklaştırılmasıdır.
• Daha sonra ocağın söndürülmesi, elektrik şalterlerinin indirilmesi ve ütünün fişinin çekilmesi gibi güvenlik önlemleri alınmalıdır.
• Kişinin giysileri yanmaya devam ediyor ya da tutuşmuş ise ilk önce paniğe engel olunur ve kişinin koşması önlenip kişinin üzerine battaniye, büyük bir havlu ay da bir ceket atılarak yanan giysilerin hava ile teması kesilir. Eğer olay anında örtecek herhangi bir şey yok ise kişinin yerde yuvarlanması sağlanıp kişi en kısa sürede söndürülmeye çalışılır.
• Kişinin yaşam bulguları değerlendirilir.
• Yanmış olan vücut bölgesi yumuşak akışlı bir suyun altında en az 20 dakika boyunca tutulur. Eğer akan su yok ise yanıkları soğutma işlemi yanan bölgeleri soğuk su dolu olan bir kaba daldırmak ve soğuk suya batırılmış temiz olan bezleri değiştirerek yanık bölgelere örtmek sureti ile yapılır.
• Yanığa müdahale etmeden önce var ise eldiven giyilir ve temizliği önem verilir.
• Yanmış olan bölgede var ise takılar çıkartılır.
• Vücuda yapışmış olan kıyafetler dikkatli bir şekilde gerekli ise makas yardımı ile kesilerek çıkartılır.
• Yanmış olan bölge çok fazla geniş ve mikrop kapma riski var ise mümkünse steril nemli olan bir havlu, eşarp, mendil ya da çarşaf ile örtülmek sureti ile kapatılır.
• Yanan bölge kalp seviyesinden yukarı tutularak şişme azaltılır.
• Kesinlikle yanık olan bölgede oluşan su toplamış kabarcıklar patlatılmamalıdır.
• Yanıkların üzerine yanık merhemi ya da herhangi bir ilaç kesinlikle uygulanmaz.
• Kişi battaniye ile örtülür.
• İkinci ya da üçüncü derecede yanıklar ve geniş alanlı yanıklarda hemen 112 acil servis aranarak tıbbi yardım istenir.

Kimyasal Madde Yanıklarında İlk Yardım
• Olay yerinin ve kendi güvenliğinizi sağlayın.
• Kimyasal madde ile teması kesmek için eldiven giyin.
• Kimyasal madde ile temas etmiş olan giysilerinizi hemen çıkartın.
• Kimyasal madde ile temas eden vücudunuzun bölgelerini en az 20 dakika olmak üzere yumuşak akan bir suyun altına tutun. Vücudunuzu su ile temizlerken, kimyasalın vücudunuzun temiz olan bölgelerine ulaşamamasına dikkat edin.

Elektrik Yanıklarında İlk Yardım
• İlk önce elinizden geldiği kadar soğukkanlı ve sakin olmaya çalışın.
• Kişiye dokunmadan önce elektrik akımını kestiğinizden emin olun.
• Eğer kişinin elektrik ile olan temasını elektrik düğmesi, priz ya da sigortadan kesme imkânınız yok ise o zaman ip, kuru tahta ya da plastik gibi herhangi bir cisim ile kişinin elektrik ile olan temasını kesin.
• Kişiye kesinlikle su ile temas etmeyin.
• Kişiyi yerinden kıpırdatmaya ya da kaldırmaya çalışmayın.
• Kişideki yanmış olan vücut bölgelerini temiz gazlı bezler ile kapatın.
• Hemen tıbbi yardım isteyin 112.
Unutmayın!
• Yanma riski olduğu kadar, yangın sırasında çevreye yayılan duman ya da zehirli gazı soluma riski nedeni ile kapalı alanlarda bulunmak çok tehlikeli hatta ölümcül olabilir.
• Alevler içerisinde yanan bir binaya asla korumasız ve tek başınıza girmeyin.
• Eklemleri, yüzü ve gözü etkileyen vücut yanıkları çok önemlidir.
• Yanık vakalarında yanan kişinin yaşı yanık ciddiyetini belirleyen faktörler arasındadır. O yüzden özellikle çocuk ve yaşlılarda oluşan yanıklar ciddi yanıklar kapsamına girmektedir.
• Yanık yüzünden vücutta oluşan içleri su dolu olan kabarcıkları sıkmamaya ya da patlatmamaya dikkat edin.
• Yanmış olan vücut yüzeyi geniş ise vücut ısısı düşecektir ve bu yüzden şok gelişimi hızlanabilecektir. Bu nedenle kişiyi soğutmak için bu veya soğuk su kullanmayın.
• Yanık olan bölgeleri örtmek için asla pamuk veya yara bandı kullanmayın.
• Yanık kimyasal bir ürün yüzünden kişide oluşmuş ise yanığı başka bir kimyasal ürün ile azaltmaya çalışmayın.

Sıcak Çarpması
Havadaki yüksek nem ile birleşen yüksek derecedeki ısının organizmanın ısı ayarı yapan sistemlerinde bozulma olması sonucunda vücut ısısının ayarlanamaz hale gelmesine sıcak çarpması denir.

Sıcak Çarpması Belirtileri Nelerdir?
• Sayıklama ve hayal görme.
• Hızlı bir şekilde atan nabız.
• Midede oluşan kramplar, bulantı ve kusma.
• Bir anda gelişen aşırı terleme.
• Sıcak ve solgun görünen deri.
• Kişide gözlemlenen davranış bozuklukları.
• Baş dönmesi.
• Yorgunluk ve güçsüzlük hissi.
• Adalelerde oluşan kramplar.

Sıcak Çarpmasında İlk Yardım
• Kişi havadar ve serin bir yere alınır.
• Kişinin terli olan giysileri çıkartılıp, kuru ve ince giysiler giydirilir.
• Kişi sırt üstü yatırılır ve kişinin bacak ve kolları yükseltilir.
• Kişinin bulantısı yok ise 1 litre kadar suya 1 çay kaşığı kadar karbonat ve 1 çay kaşığı kadar tuz karışımı veya soda içirilir.

Donma
Donma durumu kişinin uzun bir süre boyunca soğuğa maruz kalması ile kişinin tüm vücut sistemlerini etkileyip kişide ölüme neden olabilen bir durumdur.

Donma durumunda ilk göze çarpan hususlar uyuşukluk, solukluk, soğukluk ve kızarıklık kişide 1. Dereceden donma durumunun yaşandığını göstermektedir.

Eğer donma durumunu yaşayan kişide şişlik ve içi su dolu olan kabarcıklar da var ise bu kişide 2. Dereceden donma olduğunu gösterir.
Kişideki sağlıklı ve canlı deriden kesin hatlar ile ayrılmış olan siyah bölge ya da bölgeler görünüyor ise bu kişide 3. Dereceden donma olduğuna işaret eder.

Donmalarda İlk Yardım
• Donma görülen kişiyi hemen ılık bir ortama alın ve soğuk ile olan temasını kesin.
• Kişiyi sakinleştirin ve hareket ettirmeyin.
• Kişiye kuru olan giysiler giydirin.
• Kişinin bilinci yerinde ise sıcak içecekler içirin.
• Vücuttaki içi su dolu olan kabarcıkları patlatmayın.
• Kişi bulunduğunda donmuş olan el ve ayakları bulunduğu şekildeki pozisyonda kalmalı ve oynatılmamalıdır.
• Kişide el ve ayakların ısıtılmasından sonra hale uyuşukluk hissi var ise temiz bir bez ile bandaj yapıp sarın.
• Kişinin tütün kullanmasına ya da alkol almasına kesinlikle izin vermeyin.
• Kişide zarar görmüş olan vücut bölgeleri kesinlikle soğuk su ya da buz ile ovulmaz.
• Daha sonra hemen tıbbi yardım isteyin 112.